Lezing bij de KMS over Executieve Functies

Op 30 januari 2024 heeft Jet Streutker van RondomLeren bij de KMS een lezing voor ouders verzorgd over executieve functies en het ontwikkelen en versterken van zelfregulerende vaardigheden.

Wat zijn nu eigenlijk executieve vaardigheden?

Executieve functies zijn al die regelfuncties van de hersenen die essentieel zijn voor het realiseren van doelgericht gedrag en hebben daarbij een controlerende en aansturende functie. Je kunt hierbij een onderscheid maken tussen denk en doe functies.
Bij denken heb je het over planning, organisatie, timemanagement, werkgeheugen en het nadenken over het denken (metacognitie).
Bij doen gaat het over nadenken voordat je iets doet, emotie regelen, je aandacht erbij houden, kunnen starten met een taak, flexibiliteit en doelgericht doorzetten. Deze zogenaamde functies zijn aangeboren, maar je moet ze wel ontwikkelen en het liefst vanaf een zo jong mogelijke leeftijd. Bij het ene kind gaat dit van nature gemakkelijker dan bij het andere kind.

Hoe verloopt de ontwikkeling?

De hersenen ontwikkelen zich van achter (achterhoofd) naar voren (voorhoofd). Aan de voorkant van onze hersenen, ter hoogte van het voorhoofd, zit de prefrontale cortex. Dit deel van de hersenen ontwikkelt zich het laatst en is pas klaar zo rond het 25e levensjaar en is in feite de rem op ons handelen. Hier zitten de ‘executieve functies’, de functies die verantwoordelijk zijn voor de vaardigheden die we nodig hebben om onze doelen te kunnen bereiken.

Thuis en op school.

We willen iets, hebben ergens zin in, zien iets dat we mooi vinden en we willen dat direct hebben. Onze prefrontale cortex zorgt ervoor dat we nadenken over eventuele gevolgen en een weloverwogen beslissing kunnen nemen. Voor kinderen is dat nog enorm lastig. Het oorzaak-gevolg-denken is nog niet volledig ontwikkeld en de snelle beloning lonkt. Kinderen met zwakkere executieve functies hebben moeite om ergens mee te stoppen of te beginnen. Impulsiviteit en woedeaanvallen komen vaak voor en ze vinden het lastig om handelingen in de juiste volgorde uit te voeren.

Door opvoeding en begeleiding helpen we kinderen de juiste keuzes te maken. We maken regels voor ze, geven ze handvatten waarmee ze zelf beslissingen kunnen nemen. Zo helpen we kinderen de vaardigheden te ontwikkelen die zij nodig hebben om hun doelen te kunnen gaan bereiken.

Hoe effectief is deze aanpak?

Uit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) blijkt dat het gemiddelde effect van aanpakken die gericht zijn op metacognitie en zelfregulatie zeven maanden extra leerwinst in een jaar tijd kan opleveren.

Deze aanpakken zijn vooral effectief als daarbij in groepen wordt samengewerkt, zodat leerlingen elkaar kunnen helpen en tijdens gesprekken hun gedachten onder woorden kunnen brengen.

Meer informatie over dit onderwerp kunt u in deze blog lezen.

Jet Streutker, MSEN
Generalist, Directeur
RondomLeren B.V.