Het belang van Executieve Functies bij basisschoolleerlingen: Hoe RondomLeren bijdraagt aan een sterke basis voor succes
Executieve functies zijn cognitieve vaardigheden die een sleutelrol spelen in het vermogen van kinderen om te plannen, organiseren, impulsen te beheersen en flexibel te denken. Deze vaardigheden vormen de basis voor succesvol leren, maar ook voor emotieregulatie en sociaal gedrag. Op de basisschool zijn deze executieve functies nog volop in ontwikkeling, en veel leerlingen kunnen extra ondersteuning gebruiken om deze vaardigheden optimaal te ontwikkelen.
In dit artikel bespreken we het belang van executieve functies voor basisschoolleerlingen, de impact op school- en thuisprestaties, en de waarde van een gerichte begeleiding zoals die van RondomLeren, dat met schoolarrangementen en particuliere remedial teaching sessies maatwerk biedt aan kinderen die hier behoefte aan hebben.
Welke Executieve Functies zijn er en waarom zijn ze belangrijk?
- Reactie (of respons)-inhibitie
Het vermogen om na te denken voor je iets doet. - Werkgeheugen
Het vermogen om informatie in het geheugen vast te houden tijdens de uitvoering van complexe taken. - Zelfregulatie van affect/emotieregulatie
Het vermogen om emoties te reguleren om doelen te realiseren, taken te voltooien of gedrag te controleren. - Volgehouden aandacht
Het vermogen om de aandacht erbij te houden, ondanks afleidingen, vermoeidheid of verveling. - Taakinitiatie
Het vermogen om zonder dralen met projecten te beginnen, op tijd, op efficiënte wijze. - Planning/prioritering
De vaardigheid om een plan te bedenken om een doel te bereiken of een taak te voltooien. Hierbij moet je ook in staat zijn beslissingen te nemen over wat belangrijk en wat niet belangrijk is. - Organisatie
Het vermogen om dingen volgens een bepaald systeem te arrangeren of te ordenen. - Timemanagement
Het vermogen om in te schatten hoeveel tijd je hebt, hoe je die kunt indelen en hoe je je aan tijdslimieten en deadlines kunt houden. - Doelgericht doorzettingsvermogen
Het vermogen om een doel te formuleren, dat te realiseren en daarbij niet afgeleid of afgeschrikt te worden door andere behoeften of tegengestelde belangen. - Flexibiliteit
De vaardigheid om plannen te herzien als zich belemmeringen of tegenslagen voordoen, zich nieuwe informatie aandient of er fouten gemaakt worden; het gaat daarbij om aanpassing aan veranderende omstandigheden. - Metacognitie
Het vermogen om een stapje terug te doen om jezelf en de situatie te overzien, om te bekijken hoe je een probleem aanpakt; het gaat daarbij om zelfmonitoring en zelfevaluatie.
Deze executieve functies ontwikkelen zich in de loop van de basisschooltijd en zijn van grote invloed op het vermogen van een kind om taken zelfstandig uit te voeren, relaties op te bouwen en uitdagingen aan te gaan. Ze vormen de basis van vaardigheden die kinderen nodig hebben om goed te functioneren, zowel op school als daarbuiten.
Op welke leeftijd komen executieve functies tot ontwikkeling?
Executieve functies worden gevormd en ontwikkelen zich door zowel fysieke veranderingen in de hersenen als door levenservaringen. Deze worden door kinderen opgedaan in relatie met anderen, in de groep en in de wereld (maatschappij). Er zijn basis executieve functies te benoemen, te weten: respons-inhibitie en werkgeheugen. Deze twee basisvaardigheden maken het mogelijk dat de meer complexe executieve functies zoals onder andere taakinitiatie zich ontwikkelen. De twee basisvaardigheden zijn al bij kinderen tussen de 6 tot 12 maanden geobserveerd. Ook emotie-regulatie en volgehouden aandacht worden in deze ontwikkelingsleeftijd bij jonge kinderen gesignaleerd. De eerste signalen die betrekking hebben op de vaardigheid van planning zijn al te zien als een jong kind een manier vindt om een gewenst object te pakken te krijgen. De vaardigheid die zichtbaar wordt tussen de 12 en 24 maanden is die van flexibiliteit. Taakinitiatie en organisatie, maar ook de andere overgebleven vaardigheden ontwikkelen zich pas tussen de voorschoolse en vroegschoolse periode (voor groep 3).
Wanneer maak je gebruik van je executieve functies? Wanneer zijn ze nodig?
Er zijn in de wetenschap 5 situaties geschetst waarin gewone routinematige activatie van gedrag niet voldoende is, en executieve functies vereist zijn om tot een optimale prestatie te komen. Dit zijn achtereenvolgens:
Situaties waarbij planning en besluitvorming vereist is- Situaties waarbij bijsturing en foutencorrectie van gedrag nodig is
- Nieuwe vormen van gedrag of nieuwe opeenvolgingen van handelingen
- Gevaarlijke of technisch moeilijke situaties
- Situaties waarbij ingeroest gedrag of gewoontes moeten worden doorbroken
Impact op schoolprestaties en gedrag
Zwakke executieve functies kunnen bij kinderen leiden tot moeilijkheden zoals:
- Achterblijvende schoolprestaties;
moeite met het plannen van werk, onthouden van instructies en omgaan met huiswerk. - Gedragsuitdagingen;
impulsief gedrag en problemen met het aanhouden van regels in de klas. - Laag zelfbeeld:
kinderen die moeite hebben met het zelfstandig aanpakken van taken, raken gefrustreerd en ontwikkelen mogelijk faalangst.
Om deze functies te versterken, is een gerichte aanpak nodig die rekening houdt met de individuele behoeften van een kind en werkt aan de specifieke vaardigheden die versterking behoeven.
Het belang van vroegtijdige ondersteuning
Executieve functies ontwikkelen zich geleidelijk, met een aanzienlijke sprong in de basisschooltijd, en gaan door in de adolescentie. De basis van deze functies wordt echter al in de eerste schooljaren gelegd. Vroegtijdige interventie voor kinderen die moeite hebben met deze vaardigheden kan de volgende voordelen bieden:
- Beter leerresultaat;
kinderen die sterker zijn in hun executieve functies, kunnen beter plannen, blijven geconcentreerd en zijn flexibeler in hun denken. Dit resulteert in betere schoolprestaties. - Sociaal-emotionele ontwikkeling;
executieve functies spelen een belangrijke rol bij het omgaan met emoties, wat cruciaal is voor gezonde relaties en zelfvertrouwen. - Zelfstandig leren;
door het versterken van deze vaardigheden leren kinderen hoe ze zelf strategieën kunnen bedenken om problemen op te lossen, wat hen zelfstandiger maakt in hun leerproces.
Een vroege focus op executieve functies voorkomt problemen later in hun schoolcarrière en geeft kinderen een voorsprong in hun vermogen om succesvol te zijn in een schoolomgeving en daarbuiten.
Hoe RondomLeren helpt met het versterken van executieve functies
RondomLeren begrijpt dat ieder kind unieke leerbehoeften heeft en biedt ondersteuning op maat voor basisschoolleerlingen die hun executieve functies willen versterken. Dit kan zowel in een schoolsamenwerkingsverband als in individuele remedial teaching sessies.
School arrangementen op maat
RondomLeren biedt schoolarrangementen waarin de ontwikkeling en versterking van executieve functies centraal staat. Dit betekent dat kinderen binnen hun eigen schoolomgeving de specialistische begeleiding krijgen die zij nodig hebben, zonder dat zij hun vertrouwde omgeving hoeven te verlaten. Trainingsprogramma’s voor executieve functies zoals beter bij de les en Cogmed. RondomLeren werkt met leerkrachten samen om praktische strategieën aan te leren die zij in de klas kunnen toepassen, zoals het opzetten van gestructureerde routines en het bieden van herinneringen aan taken.- Particuliere Remedial Teaching
Naast de schoolarrangementen biedt RondomLeren ook individuele trajecten. Deze sessies zijn afgestemd op de specifieke uitdagingen van het kind, waarbij de focus kan liggen op een enkele executieve functie of een combinatie ervan, afhankelijk van de behoefte. RondomLeren biedt tijdens remedial teaching sessies oefeningen op maat, die aansluiten bij de interesses en sterke punten van het kind, maar geven het kind ook inzicht en oefening bij de nog te ontwikkelen executieve functies. Deze oefeningen helpen hen om vaardigheden te ontwikkelen zoals effectief plannen, het verbeteren van werkgeheugen en het leren omgaan met frustraties. Ook leren kinderen om na te denken over hun eigen gedrag, om te reflecteren op wat goed gaat en wat beter kan, en om zichzelf te monitoren. Dit helpt hen om bewuster om te gaan met hun eigen denkprocessen en taken.
Specifieke voordelen van executieve functietraining voor verschillende leerlingen
Kinderen met concentratieproblemen
Veel kinderen hebben moeite om hun aandacht vast te houden in de klas. RondomLeren helpt hen met strategieën om hun aandacht langer bij een taak te houden, zoals het opdelen van taken en het gebruik van visuele schema’s.- Kinderen met impulsief gedrag
Begeleiding bij het ontwikkelen en versterken van executieve functies helpt kinderen om beter om te gaan met impulsieve reacties, zodat zij eerst nadenken voordat zij handelen. Dit is niet alleen gunstig voor hun gedrag, maar ook voor hun zelfvertrouwen en relaties met anderen. - Kinderen die moeite hebben met plannen en organiseren
Sommige kinderen worstelen met het structureren van hun taken, huiswerk en schoolwerk. RondomLeren biedt tools en technieken, zoals het gebruik van planners en checklists, die hen helpen hun werk te ordenen en het overzicht te bewaren. - Kinderen met werkgeheugenproblemen
Een zwak werkgeheugen kan het voor kinderen lastig maken om informatie vast te houden en deze snel toe te passen. RondomLeren werkt met oefeningen die het werkgeheugen verbeteren, zoals visualisaties en herhaaloefeningen, die helpen om informatie beter vast te houden.
Wat ouders en leerkrachten kunnen doen
De samenwerking tussen ouders, leerkrachten en RondomLeren is essentieel voor het succes van deze begeleiding. Enkele dingen die zij kunnen doen om de ontwikkeling van executieve functies te ondersteunen zijn:
- Positieve gewoonten stimuleren;
door thuis en op school routines te creëren, ontwikkelen kinderen gewoonten die hun executieve functies versterken, zoals het inplannen van huiswerk en het consequent volgen van stappen bij een taak. - Constructieve feedback geven;
het geven van specifieke feedback helpt kinderen te begrijpen waar zij in hun proces zitten en wat zij goed doen of nog kunnen verbeteren. - Emotionele ondersteuning;
het leren beheersen van emoties en het omgaan met frustratie zijn belangrijke onderdelen van executieve functies. Door kinderen een veilige omgeving te bieden, voelen zij zich gesteund om met emoties om te gaan en door te zetten, zelfs wanneer een taak moeilijk is.
Een stevige basis voor toekomstig succes
Executieve functies zijn van onschatbare waarde voor kinderen, zowel in hun leerontwikkeling als in hun sociale leven. Het versterken van deze functies zorgt ervoor dat zij uitdagingen beter aankunnen, zowel op school als thuis. RondomLeren speelt een cruciale rol in het ondersteunen van basisschoolleerlingen door middel van maatwerkbegeleiding. Of het nu gaat om een schoolarrangement of een individuele remedial teaching sessie, de aandacht die besteed wordt aan het versterken van executieve functies helpt kinderen om een solide basis te leggen voor succesvol leren en een gezonde emotionele ontwikkeling.
Met de juiste ondersteuning kunnen kinderen hun volledige potentieel bereiken, beter omgaan met schoolse en dagelijkse taken, en met vertrouwen en veerkracht nieuwe uitdagingen aangaan. RondomLeren zorgt ervoor dat kinderen op een positieve, veilige en constructieve manier werken aan deze essentiële vaardigheden, zodat zij klaar zijn om te groeien, te leren en hun talenten volledig te benutten.
Neem vandaag nog contact met ons op voor meer informatie of om een intakegesprek te plannen.
